به گزارش خبرگزاری حوزه، در ابتدای این وبینار، مقاله «بررسی رابطه سواد رسانه‌ای مرتبط با بیماران کرونا و اضطراب ناشی از این بیماری در دانشجویان دانشگاه‌های شهر همدان در دوران بحران کرونا» که از سوی هانیه جورمند، سعید بشیریان، مجید براتی، سامان خزایی، انسیه جنابی و سپیده ضارییان مورد پژوهش قرار گرفته بود، با ارائه هانیه جورمند ارائه شد.
ارتباط بین اضطراب ناشی از کرونا و سواد رسانه‌ای
جورمند با اشاره به زمان شیوع کرونا و اینکه از ۳۰ ژانویه این بیماری به عنوان یک فوریت در سطح جامعه جهانی مطرح شد، گفت: دانشجویان نیز مانند سایر گروه‌ها با چالشی به عنوان اجبار برای گذراندن مدت زمان طولانی در خانه مواجه بودند و از آنجایی که سازندگان اخبار جعلی و شایعات بیکار ننشسته بودند، دانشجویان با حجم زیادی از اخبار جعلی مواجه بودند.
وی ادامه داد: براساس نتایج پژوهش‌ها، دانشجویان ما از سواد کم رسانه‌ای برخوردار هستند و افرادی که سواد رسانه‌ای کم دارند، معمولاً زودباور هم هستند. در حال حاضر مطالعه در زمینه سواد رسانه‌ای و اضطراب ناشی از کرونا به این دلیل حائز اهمیت است که یکی از اثرات بحران کرونا اضطراب ناشی از کروناست که زمینه‌ساز تضعیف سیستم ایمنی بدن بوده و افراد را مستعد ابتلا به کرونا می‌کند.
این محقق و پژوهشگر همچنین گفت: بر همین اساس برای کسب اطلاعات به روزتر در خصوص سواد رسانه‌ای مرتبط با کرونا این پژوهش در میان ۳۰۰ دانشجوی دانشگاه‌های شهر همدان انجام و پرسشنامه سواد رسانه‌ای مرتبط با کرونا توزیع شد و از آنجایی که پرسشنامه‌ای در مورد سواد رسانه‌ای کرونا و اضطراب ناشی از کرونا در جهان وجود ندارد، این پرسشنامه‌ها توسط گروه طراحی شد.
وی افزود: براساس نتایج پژوهش میان سواد رسانه‌ای مرتبط با کرونا و متغیرهای سن و وضعیت تأهل، ارتباط وجود دارد. همچنین در اضطراب ناشی از کرونا بین سن و جنسیت ارتباط وجود داشت و میان اضطراب ناشی از کرونا و سواد رسانه‌ای نیز ارتباط وجود دارد.
جورمند با تأکید بر این که با سواد رسانه‌ای می‌توانیم به کنترل اضطراب افراد کمک کنیم، پیشنهاد کرد که سایر اساتید به صورت ویژه بر روی سواد رسانه‌ای کرونا مطالعات بیشتری انجام دهند.
وی در خاتمه از ارسال پرسشنامه تهیه شده برای این پژوهش به دانشگاه‌های معتبر خارجی خبر داد و گفت: پرسشنامه مورد توجه پژوهشگران سایر کشورها قرار گرفته است. براساس نتایج این پژوهش ۵۷ درصد دانشجویان سواد رسانه‌ای کافی داشتند و ۳۹ نیز درصد نیز عوامل روانی استرس کرونا را تجربه می‌کردند.
آموزش رکن اصلی سواد رسانه‌ای است
در ادامه این نشست، مقاله دوم با عنوان «نقش علوم شناختی و فراشناختی در تحلیل اخبار امنیتی و اطلاعاتی از بُعد رسانه‌ای» که از سوی محمد قلی‌زاده، اکبر استرکی و سیدمحمد حسینی نکاشته شده بود، توسط محمد قلی‌زاده ارائه شد.
وی یکی از ضرورت‌های سازمان‌های امنیتی را درک موقعیت‌ها و شناخت مسائل پیش رو و انطباق ساختارها برای پاسخ گزیدن و تحلیل اتفاق‌های آینده بیان کرد و گفت: این پژوهش براساس تبیین جایگاه علوم شناختی و فراشناختی صورت گرفته و نشان می‌دهد این علوم در همه تحلیل‌های به ویژه آنالیز مسائل و پدیده‌های امنیتی کاربرد و اهمیت دارد.
این پژوهشگر کشورمان با تأکید بر این که پرداختن به سواد رسانه‌ای به دلیل نقش مدیریت اطلاعات رسانه‌های جمعی در همسو کردن مردم جامعه با سازمان‌های اطلاعاتی بسیار مهم است، گفت: آموزش رکن اصلی سواد رسانه‌ای است، بنابراین آموزش سواد رسانه‌ای از مبانی مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی ایجاد نگرش جدید در مدیران و توجه آنها به سواد رسانه‌ای، ایجاد اندیشکده تحلیل در سازمان‌ها و تشکیل کارگاه‌ها، همایش‌ها و سمینارها و نیز توزیع کتابچه و پوستر برای اشاعه مطلب در خصوص سواد رسانه‌ای را از پیشنهادهای این پژوهش برشمرد.
تحلیل داده، کرونا و سواد رسانه ای
«تحلیل شبکه اجتماعی اینستاگرام و ترسیم نقشه با محوریت موضوعی ویروس کرونا» سومین مقاله ارائه شده در این وبینار بود که از سوی طاهره ابوالقاسم مسلمان، الهام هوشمند، علیرضا آبیاتی و محمداعظم پورافشار تهیه و از سوی طاهره مسلمان ارائه شد.
مسلمان گفت: تاکنون جامعه انقلاب‌های زیادی را تجربه کرده اما یکی از مهم‌ترین انقلاب‌ها، فناوری اطلاعات است که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را فراهم و نوعی هم زیستی بین افراد و ابزار رایانه‌ای ایجاد کرده است.
وی ضمن تشریح نحوه انجام این پژوهش گفت: با استفاده از روش مشاهده مستقیم هزار پست مرتبط با کرونا در اینستاگرم استخراج و تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش ۱۸ خوشه موضوعی استخراج شد از جمله علائم کرونا، عناوین کرونا، تجهیزات پزشکی، تغذیه در کرونا، مواد ضدعفونی کننده و شکست کرونا و در ادامه مشخص شد، کرونا را شکست می‌دهیم، کرونا، کرونا در ایران، ماسک می‌زنیم و کرونا را جدی می‌گیریم از سنجه‌هایی بودند که سنجه مرکزیت رتبه را داشته و بیشتر مورد توجه مخاطبان بودند.
وی اضافه کرد: سنجه مرکزیت نزدیکی که قدرت تأثیرگذاری و سهولت ارتباط با سایر سنجه‌ها را نشان می‌دهد نیز شامل هشتک‌های کرونا، کرونا در ایران، ماسک می‌زنیم و ... هستند و موضوعاتی مانند شکست کرونا، شیوع کرونا و راه‌های پیشگیری هشتک‌های مهم مربوط به این بیماری در اینستاگرام بودند.
وی در ادامه به دلایل ترند شدن برخی از هشتک‌ها و موضوعات در خصوص کرونا در اینستاگرام پرداخت و گفت: یافته‌های ما نشان می‌دهد عواملی که موجب شدند این واژه‌ها ترند شوند و کلید واژه‌هایی مانند «ماسک می‌زنیم» و «کرونا را شکست می‌دهیم» پرطرفدار باشند، راه‌افتادن پویش‌هایی با این شعارها بود و این که افراد می‌خواستند میزان حمایت و رعایت پروتکل‌ها را از سوی خودشان نشان دهند.
مسلمان همچنین افزود: یک کلید واژه مهم دیگر ماسک و مواد ضدعفونی کننده بود که استفاده کاربران از این دو واژه بیشتر تجاری بوده و بیشتر افراد می‌خواهند از اینستا برای معرفی محصول خود استفاده کنند. «کرونا در ایران» نیز جزء کلید واژه‌های بعدی بود که ترند می‌شد و دلیل آن ارائه لحظه به لحظه آمار در ایران و جهان بود. «درمان کرونا» نیز هشتکی بود که بعد از اعلام چین و روسیه در خصوص ساخت واکسن کرونا ترند شد. با آغاز ماه محرم نیز واژه پیشگیری از کرونا ترند شد.
تبعات نامطلوب کم سوادی رسانه‌ای در جامعه
براساس این گزارش، آخرین مقاله ارائه شده در این وبینار «حکمرانی نوین و سواد رسانه‌ای در عصر کرونا» بود که توسط سعید خسروی، محمدرضا قائدی و محمدرسول درویشی تهیه شده بود.
سعید خسروی در ارائه این مقاله گفت: هدف پژوهش ارائه الگوی نوینی در حکمرانی از طریق آموزش در عصر کروناست. در این پژوهش ۳۸۴ نفر به عنوان نمونه تحقیق از جامعه آماری شهروندان تهران انتخاب شدند و مشخص شد بین شفافیت، پاسخگویی و مشارکت الکترونیک به عنوان بخشی از حکمرانی نوین و سواد رسانه‌ای ارتباط معناداری وجود دارد.
وی ادامه داد: کمبود سواد رسانه‌ای در مردم در مواقع بحرانی از جمله شیوع کرونا باعث افزایش هزینه برای کشور می‌شود و اگر دستگاه‌های مسئول برای افزایش سواد رسانه‌ای از قبل اقدام کرده بودند، شاهد هجوم مردم برای خرید مواد ضدعفونی کننده نمی‌شدیم.
خسروی افزود: مطالعات نشان داده که کم سوادی رسانه‌ای و کم سوادی سلامت مردم موجب افزایش هزینه مدیریت بحران در جامعه می‌شود و مقوله اطلاع‌رسانی صحیح، به موقع، کامل و صادقانه و آموزش به زبان ساده موجب تقویت روحیه جمعی می‌شود و در چنین مواقعی واقع‌نمایی که از وظایف حرفه‌ای رسانه‌هاست به شدت احساس می‌شود.
وی در خاتمه بیان داشت: رسانه‌ها باید با انتشار اطلاعات صحیح زمینه سلامت روانی جامعه را فراهم کنند. ایجاد نظام اطلاع‌رسانی مستند مبتنی بر آگاهی ضرورت دارد و همپایگی ارتباط اقناعی و ارتباطات آگاهی نیز لازم است. از سویی وقتی قرار است مردم برای در خانه ماندن اقناع شوند باید اطلاعات کامل به آنها داده شود وگرنه پیام‌های اقناع جدی گرفته نمی‌شود.
دکتر محسن حاجی زین العابدینی نیز در این جلسه ابراز داشت: در گذشته دائم درباره ضرورت توجه کردن به سواد رسانه ای و اطلاعاتی و این که هم مساله ارزیابی اطلاعات و هم یادگیری مادام العمر و یادگیری خودآموز اطلاعاتی باید وجود داشته باشد صحبت می شد اما چندان جدی گرفته نمی شد.
وی ادامه داد: شیوع کرونا باعث شد مردم وابستگی بیشتری به مقوله اطلاعات و شبکه های اجتماعی پیدا کنند و متعاقب آن دسترسی به اطلاعات صحیح و سالم برای آنها بسیار پراهمیت شد و موضوع ارزیابی اطلاعات و تشخیص اطلاعات سالم از ناسالم و سواد رسانه ای در این بین خیلی جدی و قابل اعتنا شد؛ به همین دلیل توجه به مساله حکمرانی نوین و مساله علم داده و مدیریت داده و جریان آزاد اطلاعات و گردش اطلاعات بین دولت ها و مردم و انتقال اطلاعات بین مردم به مردم یا دولت به مردم یا مردم به دولت پراهمیت شده و حکمرانی جدیدی را شکل داده که شاید قبل از کرونا نیز وجود داشته اما کرونا شتاب بیشتری به آن داد.
درس هایی که کرونا به ما داد
معصومه نصیری، مدرس سواد رسانه ای نیز گفت: فضای مجازی و بسترهای تبادل الکترونیکی، کمک شایانی به تداوم زندگی شهروندان در ایام فراگیری کرونا کرد. از اخبار ابتلا و انتقال زنجیره ویروس کرونا گرفته تا دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی برای مقابله و پیشگیری از این بیماری نیز از طریق فضای مجازی مخابره می‌شد و به عبارت دیگر بدون فضای مجازی نمی‌شد به این راحتی قوانین را تبیین کرده و سیاست‌ها را اجرایی نمود.
وی تصریح کرد: کرونا اهمیت ارتقا و تجهیز به سواد رسانه‌ای را گوشزد کرده و نشان داد چگونه بی‌سوادی رسانه‌ای می‌تواند قربانی بگیرد و چطور در دنیای شبکه‌ای زودباوران قربانی می‌شوند. این ویروس گویی آمده بود که نداشته های ما را به خودمان یادآوری کند و بگوید اگر تا دیروز سواد رسانه‌ای امری لاکچری و تزئینی محسوب می‌شد، امروز این مهارت و دانش پلی است که شما را از ورطه ی خطرات رسانه‌ای به سمت استفاده رسانه‌ای همراه با ثمرات رهنمون می‌سازد.
۳۱۳/۸
